İNSANLARDA ERTELEME PROBLEMİ VE ÇÖZÜMLERİ

 

Erteleme Nedir?

Erteleme, yapılması gereken bir işi bilinçli olarak daha sonraya bırakma davranışıdır. Kişi, belirli bir görevi tamamlaması gerektiğini bilmesine rağmen, bunu geciktirir ve genellikle yerine daha az önemli veya daha keyifli aktivitelerle zaman geçirir. Erteleme, genellikle içsel bir dirençten, motivasyon eksikliğinden veya kaygıdan kaynaklanır.

Erteleme ve Tembellik Arasındaki Fark

Erteleme çoğu zaman tembellikle karıştırılır, ancak ikisi birbirinden farklı kavramlardır:

• Erteleme, aslında bir işi yapmak istemek ama bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde onu geciktirmektir. Kişi yapacağı işin öneminin farkındadır ama bir türlü harekete geçemez.
• Tembellik ise kişinin bir işi yapma isteğinin olmaması, bilinçli olarak çaba göstermekten kaçınmasıdır.

Özetle, erteleyen kişi bir işi yapması gerektiğini bilir ama bir bahane bularak geciktirir. Tembel kişi ise işi yapma gerekliliğini bile pek umursamaz.

Ertelemenin Nedenleri

Erteleme davranışının arkasında birçok psikolojik ve çevresel neden yatmaktadır. İşte en yaygın erteleme sebepleri:

1. Mükemmeliyetçilik ve Başarısızlık Korkusu

Bazı insanlar, bir işi mükemmel yapamayacaklarını düşündüklerinde onu hiç yapmamayı tercih ederler. "Ya başarısız olursam?" veya "Yeterince iyi olmazsa?" gibi düşünceler kişiyi hareketsiz bırakır. Mükemmeliyetçilik, ertelemenin en büyük tetikleyicilerinden biridir çünkü kişi kendisine gereksiz baskı uygulayarak harekete geçmekten kaçınır.

2. Motivasyon Eksikliği ve İlgi Kaybı

Bir görevin kişiyi heyecanlandırmaması, ona anlamlı gelmemesi veya zorunluluk hissiyle yapılması gereken bir iş olması, ertelemeye yol açabilir. İnsanlar, kendilerine ilginç gelen veya anlamlı buldukları işleri daha kolay yaparken, sıkıcı veya anlamsız gördükleri görevleri sürekli ertelerler.

3. Zaman Yönetimi Problemleri

Bazı kişiler ertelemenin farkında bile olmadan, zamanı verimli kullanamamaktan dolayı görevlerini geciktirirler. İşleri öncelik sırasına koyamamak, zaman tahmini yapamamak veya bir işe ne kadar vakit harcanacağını kestirememek, işleri biriktirip son ana bırakmaya sebep olur.

4. Anksiyete ve Stresin Etkisi

Bazı insanlar, üzerlerinde baskı hissettiklerinde veya stres altındayken işleri daha fazla ertelerler. Bir görevin göz korkutucu görünmesi, kişinin kaygısını artırabilir ve kaçınma davranışına neden olabilir. "Bu iş beni çok yoracak" veya "Buna başlamaya bile cesaretim yok" düşünceleri erteleme eğilimini artırır.

5. Dijital Dünya ve Dikkat Dağıtıcılar

Telefonlar, sosyal medya, dizi platformları ve video oyunları gibi dikkat dağıtıcı unsurlar, ertelemenin en büyük sebeplerindendir. İnsan beyni, anlık ödüller veren aktiviteleri (örneğin, sosyal medyada gezinmek) zor veya uzun vadeli ödül getiren görevlerden (ders çalışmak, proje yazmak) daha cazip bulur. Bu nedenle, bir işe başlamak yerine sürekli başka şeylerle oyalanma eğilimi artar.

Ertelemenin Olumsuz Etkileri

Erteleme, kısa vadede rahatlama hissi verse de uzun vadede birçok olumsuz sonuca yol açar. İşte ertelemenin en büyük zararları:

1. Verimlilik ve Başarı Üzerindeki Etkileri

Erteleme, yapılması gereken işlerin birikmesine neden olarak verimliliği ciddi şekilde düşürür. Son dakikaya bırakılan işler, aceleyle tamamlanır ve genellikle istenilen kalitede olmaz. Ayrıca, sürekli erteleyen kişiler akademik ve profesyonel yaşamlarında beklenen başarıyı elde etmekte zorlanır.

2. Stres ve Kaygıyı Artırması

Erteleme kısa vadede kişiyi rahatlatıyor gibi görünse de uzun vadede stres ve kaygıyı artırır. Yapılması gereken işler biriktikçe kişi daha fazla baskı hisseder ve bu durum kaygıyı körükler. Özellikle teslim tarihi yaklaşan projeler, yetişmeyen görevler ve yarım kalan işler kişiyi zihinsel olarak yorar.

3. Kişisel Gelişime Engel Olması

Erteleme, kişinin kendisini geliştirmesine engel olabilir. Yeni beceriler öğrenmek, hedeflere ulaşmak veya kariyerinde ilerlemek isteyen bir kişi, sürekli olarak işleri erteliyorsa bu süreç sekteye uğrar. Ayrıca, kişisel gelişimi erteleyen bireyler kendilerini yetersiz hissedebilir ve özgüvenleri zamanla azalabilir.

Erteleme Alışkanlığını Kırmanın Yolları

Erteleme alışkanlığından kurtulmak mümkündür. İşte bu sorunu aşmak için etkili yöntemler:

1. Küçük Adımlarla Başlamak

Büyük ve göz korkutucu görevleri ertelemek yaygın bir durumdur. Bunun yerine, işi daha küçük ve yönetilebilir parçalara bölmek, başlamayı kolaylaştırır. Örneğin, "Bir kitap yazmalıyım" yerine, "Bugün bir paragraf yazacağım" gibi hedefler koymak daha motive edici olabilir.

2. Zaman Yönetimi Tekniklerini Kullanmak

Doğru zaman yönetimi, erteleme alışkanlığını yenmede büyük rol oynar. İşte etkili iki teknik:

·         Pomodoro Tekniği: 25 dakika odaklanarak çalışıp, ardından 5 dakika mola vermek. Bu döngüyü birkaç kez tekrarladıktan sonra daha uzun bir mola vermek.

·         Eisenhower Matrisi: Yapılacak işleri önemli-acil, önemli-acil değil, önemsiz-acil, önemsiz-acil değil olarak ayırmak ve öncelik sırasına göre hareket etmek.

3. Kendine Net Hedefler Koymak

Belirsiz hedefler yerine, ölçülebilir ve gerçekçi hedefler belirlemek ertelemeyi azaltır. Örneğin, "Spor yapmalıyım" demek yerine, "Haftada üç gün 30 dakika yürüyüş yapacağım" gibi somut hedefler koymak daha etkilidir.

4. Çevresel Dikkat Dağıtıcıları Azaltmak

Telefon, sosyal medya, televizyon gibi dikkat dağıtıcı unsurlar, işleri ertelemenin en büyük sebeplerindendir. Çalışma ortamını sadeleştirmek, telefon bildirimlerini kapatmak ve odaklanmayı artıracak bir alan oluşturmak, verimliliği yükseltir.

5. Kendi Kendine Ödüllendirme Yöntemi

Küçük hedefler tamamlandığında kendini ödüllendirmek, erteleme alışkanlığını kırmada motive edici bir yöntemdir. Örneğin, "Bu bölümü bitirdikten sonra kahve içeceğim" veya "Bu projeyi tamamladığımda sevdiğim bir filmi izleyeceğim" gibi ödüller, süreci daha keyifli hale getirebilir.

Erteleme Alışkanlığını Aşanların Başarı Hikayeleri

Erteleme, birçok insanın hayatında büyük bir engel olsa da, bu sorunu aşan ve büyük başarılara ulaşan pek çok kişi vardır. İşte ünlü isimlerin erteleme ile mücadele yöntemleri ve gerçek hayattan ilham verici örnekler:

1. Ünlü Kişilerin Erteleme ile Mücadele Yöntemleri

·         Leonardo da Vinci: Erteleme alışkanlığıyla ünlü olan Da Vinci, birçok eserini tamamlamakta zorlandı. Mona Lisa gibi önemli tablolarını yıllarca bitirememişti. Ancak, üretkenliğini artırmak için farklı projeler üzerinde aynı anda çalışarak zihnini canlı tutmayı başardı.

·         Victor Hugo: "Notre Dame’ın Kamburu" kitabını tamamlamak için kendine sert bir yöntem geliştirdi. Erteleme huyunu engellemek için tüm kıyafetlerini kaldırdı ve evden çıkmasını zorlaştırdı. Böylece yazmaktan başka seçeneği kalmadı!

·         Elon Musk: Yoğun programına rağmen, zaman yönetimini ustalıkla kullanıyor. Çalışmalarını 5 dakikalık zaman blokları halinde planlayarak ertelemenin önüne geçiyor.

2. Gerçek Hayattan İlham Verici Örnekler

·         Üniversite Öğrencisi ve Son Dakika Krizi:
Bir üniversite öğrencisi, tezini sürekli ertelediği için teslim tarihine kısa bir süre kala büyük bir stres yaşadı. Ancak Pomodoro Tekniği’ni uygulayarak kısa ama verimli çalışma seansları oluşturdu. Bu sayede hem tezini zamanında tamamladı hem de stresini azalttı.

·         Girişimcinin Erteleme ile Savaşı:
Küçük bir işletme sahibi, sürekli olarak iş planlarını erteliyordu. Kendine net hedefler koyarak ve büyük görevleri küçük adımlara bölerek işleri daha kolay yönetmeye başladı. Bu yöntemi uyguladıktan sonra işletmesini büyütmeyi başardı.

Sonuç: Daha Üretken Bir Hayata Adım Atın

Erteleme, birçok insanın karşılaştığı yaygın bir sorundur, ancak bu alışkanlık küçük adımlarla ve doğru tekniklerle aşılabilir. Günlük hayatınıza ekleyeceğiniz basit ama etkili rutinlerle daha üretken olabilir ve zamanınızı daha verimli kullanabilirsiniz.

1. Ertelemenin Üstesinden Gelmek İçin Günlük Rutin Önerileri

·         Güne net bir plan yaparak başlayın: Sabah kalktığınızda gün içinde yapmanız gereken işleri belirleyin ve öncelik sırasına göre bir liste oluşturun.

·         Zor görevleri önce yapın: Sabah saatleri genellikle enerjinin en yüksek olduğu zamanlardır. Bu yüzden en zor ve önemli işleri günün başında yaparak ertelemenin önüne geçebilirsiniz.

·         Zaman blokları kullanın: Çalışma saatlerinizi belirli zaman dilimlerine bölerek Pomodoro veya 90 dakikalık odaklı çalışma tekniklerinden yararlanabilirsiniz.

·         Telefon ve sosyal medya kullanımını sınırlandırın: Dikkatinizi dağıtan unsurları kontrol altına almak için çalışma süresince bildirimleri kapatabilir veya belirli uygulamaları kısıtlayabilirsiniz.

·         Kendinizi ödüllendirin: Küçük başarıları kutlamak, motivasyonunuzu artırır ve görevlerinizi tamamlamak için sizi teşvik eder.

2. Küçük Değişikliklerle Büyük Farklar Yaratmak

·         Günlük hedefler belirleyin: Büyük ve göz korkutucu projeler yerine, her gün tamamlayabileceğiniz küçük hedefler koyarak ilerleme kaydedin.

·         Kendi tetikleyicilerinizi keşfedin: Sizi en çok hangi durumların veya düşüncelerin ertelemeye ittiğini analiz edin ve bunları aşmak için stratejiler geliştirin.

·         Daha fazla hareket edin: Fiziksel aktivite zihinsel enerjinizi artırır ve motivasyonunuzu yükseltir. Gün içinde kısa yürüyüşler yapmak veya birkaç basit egzersiz uygulamak odaklanmanızı güçlendirebilir.

·         Mükemmeliyetçiliği bırakın: "Kusursuz" olmayı beklemek, işleri başlamadan bitirmenin en büyük nedenlerinden biridir. "Başlamak, mükemmel olmaktan daha önemlidir" mottosunu benimseyin.

Sonuç olarak, erteleme alışkanlığını aşmak için hayatınıza yapacağınız küçük ama etkili değişiklikler, büyük farklar yaratabilir. Adım adım ilerleyerek, daha üretken ve verimli bir yaşamın kapılarını aralayabilirsiniz!